İlçemizin tarihi çok eskidir. İlçemiz toprakları Hititler, Frigler, Persler, İskender İmparatorluğu, Romalılar ve Bizanslıların eline geçmiştir. Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu (Türkiye) Selçuklu Devleti ve Osmanlılar zamanında ise, tamamıyla Türk yurdu olmuştur.

SARAYÖNÜ' NDE KERVANCILIK

Sarayönü'nün ilk ahalisi kervancılık yapmak suretiyle geçimlerini temin ediyorlardı. Cihanbeyli yaylası üzerinden geçirilerek Tuz gölü havzasından alınan tuz, kira ile İzmir' e uzanan yol boyunca taşınırdı.6 Demir çağı' nda Sarayönü-Başhöyük, Sarayönü-Karatepe, İbrahim Dede gibi merkezlerde bu yolun devam ettiğini göstermektedir.' Günümüz yol güzergahlarını incelediğimizde aşağı yukarı Prehistorik çağlardan itibaren yolların süreklilik gösterdiği anlaşılmaktadır. Sarayönü-Başhöyük ve Sarayönü İbrahim Dede yerleşmelerinde bulunan Mayken keramikleri, Maykenlerin Orta Anadolu' ya sadece deniz yoluyla Kilikia' dan ulaşmadıkları; Batıda Burdur, Akşehir, Sarayönü yoluyla ulaştıklarını göstermektedir.

SARAYÖNÜ VE ÇEVRESİNDEKİ HÖYÜKLER

Eski çağlarda Sarayönü ve çevresinde bulunan höyüklerden bazıları Sarayönü' nün önemini bir kat daha artırmaktadır. Kalkolitik çağdan demir çağını da içine alacak şekilde; Başhöyük, Karatepe, Akdoğan Höyük, Konar Höyük, İbrahim Dede Höyük, Pazar Höyük, Zengi Höyük, Gamel Höyük, İrıelik Höyük, Ladik Höyük, Ertuğrul Höyük, Çesmelisebil Höyük, Kuyulusebil Höyük ve Kurşunlu Kale Höyük yerleşmeleri bulunmaktadır.

YERLEŞME TARİHİ

Sarayönü önceleri Pir Hüseyin Cami çevresinde gelişmiştir. Bugünkü şehir merkezine kayması ise, II. Abdülhamit zamanında; Anadolu-Bağdat-Hicaz Demiryolları yapımı projesi çerçevesinde demiryolunun geçmesi ile sağlanmıştır. (1896) İlçeden geçen demiryolu ve binası bir Alman firmasına yaptırılmıştır.

Demiryolu' nun geçmesi ile ilçeye hareketlilik gelmiş bu durum milli mücadele yıllarında kendini göstermiştir. Halk da yeni yerleşim yerine 'İskele' demeye başlamıştır.